Yeraltından Notlar

Dostoyevski şöyle seslenir okura: “…sizlerin yarı yolda bıraktığı şeyleri, sonuna kadar götürdüm yalnızca. Ayrıca siz korkaklığınıza ölçülü davranmak adını veriyor ve böylece kendinizi aldatıyor ve avutuyorsunuz.” Yeraltından Notlar’da hem duygusal yapıtların “düşçü” ve lirik kahramanı hem de grotesk yapıtların düzenci ve gülünç küçük memuru, tek bir bireyde acı verici biçimde yan yana gelir. Kişinin kendine söz geçirmesiyle yeraltından kurtulması olanaklı mıdır?Kendini kandırmak değil, kendini çözmek isteyen okur için yüz yıldan uzun bir süredir okunan, varoluşçu edebiyatın temel taşlarından biri olan gerçek bir başyapıt… “Yeraltından Notlar, entelektüel ironisindeki eda ve yabancılaşmayla, ilk modern roman olarak görülebilir… Conrad’dan Kafka’ya, Beckett’ten ötesine, 20. yüzyıl edebiyatındaki varoluşun anlamsızlığı hissi, Dostoyevski’nin eseriyle başlar.”MALCOLM BRADBURY “Tuhaftır, yeraltı gururu bayağı bir gururdur. En büyük sıkıntı kahramanın kendini somut anlamda çevresindekilerden ayırt edememesinden kaynaklanır. Bununla birlikte, yavaş yavaş bu başarısızlığın bilincine varmaya başlar. Kendisiyle aynı arzuları duyan ve aynı başarısızlıkları yaşayan küçük memurlarla çevrili olduğunu görür. Tüm yeraltı bireyleri gerçekte birbirlerine ne kadar benziyorlarsa, kendilerini o kadar “biricik” sanırlar. Kinci öykünme genele yayılır ve kısır çatışmalar çığırından çıkar. Her biri yeraltı insanıyla birlikte haykırır: ‘Onlar birlik, ben tek başımayım.’”RENÉ GIRARD