Tarihi Başka Okumak

Müslüman toplum demek yaşam ve zihin yapısını İslam dininin şekillendirdiği bir toplum demektir. İslam dini, format olarak ilk vahiyden bugüne hiç değişmeden, çok sağlam bir biçimde günümüze kadar gelmişse de insanların din yorumları, zaman içerisinde değişir. Onun için Müslüman toplumların yükselişi, durağanlaşması ve çöküşü, devirden devire değişen İslami yorum farklılıklarının şekillendirdiği zihin yapısının bir ürünü olarak da görülebilir. Osmanlının son asırlarında Müslümanlar entelektüel seviyede, evreni ve olayları algılayış ve yorumlayış biçiminde ve düşünce yapılarında ciddi bir gerileme yaşamıştır. Eski, geniş ufuklu insanların yaşadığı parlak günler yoktur artık. Gerilerde kalmıştır. O özgürlük ortamı da yoktur. Müslümanlar bu dönemlerde örnek alınabilecek yüksek bir düzeyden yoksun, düşük profilli, eğitimsiz, niteliksiz ham insanlar haline gelmiştir.