Osmanlı Klasik Döneminde Taşköprü Kazası'nın Sosyal ve Ekonomik Tarihi

Osmanlı döneminde Taşköprülüzadelerin memleketi olarak bilinen, günümüzde Kastamonu’nun küçük bir ilçesi olarak, sarımsağı, eşsiz gastronomisi ve antik mirası ile şöhret bulan Taşköprü’nün geçmişine doğru yapılacak bir yolculuk hem bölge hem de Türk tarihi için son derece önemli olacaktır. Eser, 15. yüzyılın sonları ile 16. yüzyılda Taşköprü’nün sosyal, ekonomik ve iktisadî tarihini araştırmayı amaç edinmektedir. Böyle bir çalışmanın da en önemli kaynakları, tahrir defterleri olacaktır. Değerlendirilen dönemde, idarî olarak Taşköprü Kazası, Anadolu Eyaleti’ne bağlı Kastamonu Sancağı’nın bir kazası olarak karsımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda, çalışmada Kastamonu Sancağı tahrir defterleri temel kaynak olarak kullanılmıştır. Eser, temelde Taşköprü şehri ve kazası olmak üzere temellendirilmiştir. Taşköprü şehri altında şehrin fizikî yapısı, mahalleleri ve nüfusu ile ilgili tespitler yapılmıştır. Kır iskân sahaları ve buralarda yasayan toprağa bağlı reaya üzerinden Taşköprü Kazası anlatılmıştır. Bugün Taşköprü tarımsal bir markadır. Geçmişte de bu durumun böyle olduğu gerçeği ile yola çıkarak Taşköprü’deki tarımsal faaliyetler, çalışmanın en önemli unsurlarından birisi olmuştur. Kır kesimindeki zirai ekonomi hayatına temas edilerek, tarım alanları, ürünlerin çeşitleri ve miktarları tespit edilmiştir. Konar-göçer cemaatlerden ve köylerden alınan vergiler üzerinden kazada yapılan hayvancılık anlatılmıştır. Sahip oldukları toprak miktarı ve medenî durumlarına göre kaydedilen reayadan şahıs basına alınan vergiler üzerinden kazadaki toprak miktarı hakkında tespitlerde bulunulmuştur. Kazadaki küçük ölçekli katma değer üreten mukataalar ise ayrıca ele alınmıştır. Ek olarak kazadaki işletmelerden bahsedilmiştir. Kazadaki bu ekonomik verilerin yanı sıra Taşköprü Kazası’nın yaklaşık nüfusu belirlenmeye çalışılmıştır. Bu eser ile ortaya konan tespitler ve elde edilen sonuçların, öncelikle Taşköprü Kazası’nın sonra da bölgenin 15. yüzyılın sonları ve 16. yüzyılda idarî, sosyal ve ekonomik anlamda aydınlatılmasına ve ileride yapılacak çalışmalara zemin hazırlayacağı umulmaktadır.