Konstantinopolis’in Zaptı

TARİHİN TANIK OLDUĞU EN KORKUNÇ OLAYLARDAN BİRİ: IV. HAÇLI SEFERİ VE KONSTANTİNOPOLİS’İN ZAPTI. 13. yüzyılın başında IV. Haçlı Seferi’ne katılacak ordular, Müslümanların elindeki Kutsal Toprakları kurtarmak üzere Batı Avrupa’dan yola çıktı, ancak bunun yerine, Konstantinopolis’te durdular ve Doğu Hristiyanlığının başkentini talan ettiler. Arkalarında kanlı bir savaş, vahşi bir yağma bıraktılar; beraberlerinde ise şehrin maddi ve manevi zenginliklerini götürdüler. Başkeşiş Martin von Pairis’in hizmetinde bulunan Gunther von Pairis’in kaleme aldığı Historia Constantinopolitana IV. Haçlı Seferi’ne ve şehrin yağmalanmasına katılan Cistercien Başkeşiş’in sefer boyunca yaşadıklarını anlatır. Gunther Başkeşiş’in yola çıkışını, Konstantinopolis’e varışını, ordunun şehri kuşatmasını ve zaptını, ardından Martin’in Hristiyanlığın kutsal emanetlerini Konstantinopolis’teki Pantokrator Kilisesi’nden (bugünkü Zeyrek Camisi) alarak Alsace’taki manastıra nakletmesini bir Hristiyan meta-tarihi kurarak anlatır; böylece Konstantinopolis yağmasının, Tanrı’nın kılavuzluğunda, onun planına uygun şekilde gerçekleştiğini şiir ve düzyazı iç içe geçmiş bir üslupla aktarır. Gunther von Pairis’in Historia Constantinopolitana’sı, Konstantinopolis’in zaptı gibi tarihin seyrini değiştiren önemli bir olayı ele alan Haçlı ve Bizans kaynaklarıyla mukayese edildiğinde, bizzat Haçlı seferine katılmamış, Avrupa’daki manastırından yazan bir keşişin bakış açısını yansıtması, Haçlıları Troia Savaşı üzerinden aklamaya çalışması ve Konstantinopolis’te yağmalanan kutsal emanetlerin listesini vermesi bakımından müstesna bir konuma sahiptir. Özellikle sefere, şehir kuşatmasına ve sonrasında yaşananlara dair anlatıların önemli tanıklarından birine dayanması bakımından bu eser yaşananları kavrayabilmek adına daha da önem kazanmaktadır. Kutsi Aybars Çetinalp’in orijinal Latince el yazması nüshaları kıyaslayarak ortaya koyduğu yetkin çevirisi ve açıklayıcı notlarıyla Konstantinopolis’in Zaptı: Historia Constantinopolitana hem Haçlı Seferleri hem de İstanbul tarihine meraklı okurlar için kaçırılmaması gereken bir eser.