Çerkesya

Rusya’nın Kafkasya’yı işgal etmek ve işgal ettikten sonra yönetmek için gerekli coğrafi, siyasi, etnografik vb. bilgileri elde etmeye yönelik araştırmalar yaptırmak, kurumlar kurmak için sürekli çalışmaları vardı. Zaten bu durum imparatorluğun geleneksel politikası haline gelmişti. Bunun için çok sayıda yabancı uyruklu bilim insanları o bölgelerde çalıştırılmıştır. Bu isimlerden biri de Lyulye’dir. Kitap, 1820-1862 Rusya hizmetinde Çerkesya’da ‘özel görevli memur’ olarak çalışan Fransız asıllı Lyulye’nin yazdığı makalelerden oluşmaktadır. Kitabın en önemli özelliği, yazarının o dönemde toprakları Rusya tarafından henüz işgal edilmemiş ve Rusya etnografyasında az tanınan Çerkes boylarının (Abzeh, Şapsığ ve Natuhayların) arasında bizzat kalarak dillerini öğrenmiş, yaşam tarzları ve kültürleri hakkında doğrudan gözlem yapabilmiş olmasıdır. Bugün Abzehler ve Şapsığlar Türkiye’de yaşayan Çerkesler içinde nüfus olarak en büyük grubu oluşturmaktadır. Kafkasya’da ise Karadeniz sahilinde ve Adıgey Cumhuriyeti’nde yaşayan on bin kadar Şapsığ, onlardan daha az sayıda da Abzeh kalmıştır. Ubıhların tamamı Türkiye’de yaşamaktadır. Natuhayların adı ise sadece tarih kitaplarında kalmıştır.