Zaniyeler

Edebiyatımızda realist-natüralist akımın önemli kalemlerinden Selahattin Enis, başyapıtı Zaniyeler’de I. Dünya Savaşı yıllarının İstanbul’unu bir zaniyenin –hayat kadınının– günlüğünden anlatır. Zaniyeler’de iki sınıf insan vardır: Bir tarafta halktan insanlar savaş yılları boyunca sefalet ve yoksulluk içinde yaşam mücadelesi vermekte; öbür tarafta bakanlar, paşalar, sonradan görme savaş zenginleri, vurguncular, edebiyatçılar ve gazetecilerden oluşan kodamanlar Şişli’de, Moda’da ve Adalar’da kâh zaniyelerin kucağında kâh salonlarda vur patlasın çal oynasın eğlenceler düzenlemektedir. Savaş yıllarında İstanbul’da ihtiyat zabitliği yapan yazar gözlemlerine dayanarak kurguladığı Zaniyeler’de bu iki sınıfın hayatını oldukça açık ve cesur bir şekilde, zaman zaman da ironik tasvir ve diyaloglarla gözler önüne seriyor, tabii okuru dönemin İstanbul sokaklarında ve sosyete salonlarında gezdirerek... Selahattin Enis (Atabeyoğlu) (1892-1942) Matbuat emekçisi, eleştirmen, hikâye ve roman yazarı Selahattin Enis, Antalya’da doğdu. Jandarma albayı olan babası Ahmet Enis Bey’in görevi gereği çocukluk yılları Anadolu’nun çeşitli şehirlerinde geçti. Rüştiye ve idadi eğitimini İstanbul’da tamamladı. İlk yazıları 1909 yılında Haftalık Resimli İstanbul dergisinde yayımlandı. 1911’de Tanin’le matbuat âlemine girdi. Rübab dergisinin yazar kadrosunda yer alarak edebiyatçılar ve edebiyat çevreleriyle tanıştı. Tıbbiye’yi bırakarak Darülfünun’da hukuk eğitimi almaya başladı, ancak I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla ihtiyat zabiti olarak askere alındığından eğitimini tamamlayamadı. Savaştan sonra Ekim 1919’da Kaplan dergisini çıkarmaya başladı. Dergi ikinci sayısında yoğun sansüre uğrayınca kapattı. Şebab mecmuası ve Payitaht gazetesinde çalıştı, ardından İkdam gazetesine geçti. Memur olarak Seyr-i Sefain İdaresi’nde, geceleri de İkdam’da çalışmaya devam etti. Ömrünün gündüzlerini memuriyette, gecelerini ise gazete ve dergi bürolarında ve matbaalarda geçiren Selahattin Enis, bu yoğun çalışma temposuna rağmen ardında yüzü aşkın hikâye ve yazıyla, Neriman, Zaniyeler, Sara, Orta Malı, Cehennem Yolcuları, Ayarı Bozuklar, Endam Aynası, Mahalle adında sekiz roman bıraktı. Yazarın seçme eserlerine Türk Edebiyatı Klasikleri Dizimizde yer vermeyi sürdüreceğiz.