Telsiz Telgraf İhtiyat Zabiti Tevfik Rıza Bey’in Çanakkale Günlükleri

İki şehir alevler içinde. Denizin üzeri kıpkırmızı görünüyor. Zavallı Kilitbahir kıpkırmızı, kanlar içinde bir görünümde yanıyor. Her şey normal e döndü. Sanki ölümcül bir gün geçirmemiş gibiyiz. Eğer camlar kırılmamış, etrafta delikler açılmamış olsa, odamıza 15 adım kala bu manzara gerçekleşmese evet, her şey normal denebilirdi. Saat 11. Yangın Çanak’ta son buldu. Kilitbahir hâlâ yanıyor, am a şiddetini kaybetti. Bu kâbusu ve her şeyi bitirip dinlenmeye çekiliyoruz…18 Mart 1915 Tevfik Rıza Bey, Çanakkale Goncasuyu Telsiz Telgraf İstasyonu’nda yedek subay olarak görev yaptığı sırada eşi Belkıs Hanım tarafından gönderilen dört cep defterine savaşı ve günlük yaşamı neredeyse saati saatine kaydeder. 1914-16 yılları arasında Çanakkale’de yaşananlara şahit olan Tevfik Rıza Bey’in anıları, savaşın sadece taraflar arasında yaşanan askeri bir olay olmadığını, insani boyutlarının da bulunduğunu göstermekte, cephedeki askerlerin geride bıraktıkları ailelerinin, sevdiklerinin savaşın seyrinden nasıl etkilendiklerini anlatmaktadır. Asker kökenli olmayan Tevfik Rıza Bey’in tarih ve siyaset bilgisini de katarak yazdığı Çanakkale Günlükleri, savaşın bir sivilin gözünden anlatımı olması itibariyle farklı bir bakış açısı sunuyor.