Tarihte Neler Oldu

Vere Gordon Childe (1892-1957) Avustralya doğumlu İngiliz arkeoloğudur. Arkeoloji, Fransız Devrimi sonrası burjuva yönetimlerinin ulus-devlet döneminin “ulusal tarih” ve “ulusal müzeler” açılımının bir dalı olarak başlatılmıştı. Üniversitelerde “objektif” bir bilimsel araştırma alanı olarak geliştirilmişti. Birkaç yüzyıl sonra bile Childe’in “posta pulu koleksiyonculuğu benzeri” dediği bir genel kültür birikiminden öteye götürülememişti. Arkeolojiyi bu kısır anlayıştan kurtaran “Yeni Arkeoloji” ekolünün kurucusu Childe olmuştur. Böylece yazı (yazılıtarih) öncesi topluluklarının gerilerinde bıraktıkları objelerin incelenip yorumlanmasıyla, onların ekonomik, toplumsal, siyasal yapılarının, hatta düşünüş biçimlerinin ortaya konması (rekonstrüksiyonu) yolu açılmış oldu. Childe bu yolda insanlığın kültürel evriminin Yabanıllık, Barbarlık, Uygarlık (sınıflı toplum) evrelerinin doruklarını, önerdiği “Neolitik Devrim” (üretici ekonomilere geçiş) ve “Kent Devrimi” gibi kavramlarla netleştirmiş bir tarihçidir. Böyle bir anlayışla kaleme aldığı Man Makes Himself (Türkçesi “Kendini Yaratan İnsan”) yapıtıyla, yaratılışçı kul insan anlayışı karşısına, evrimci özgür insan anlayışı ürünü ve insanlığın kolektif emek ve üretim etkinlikleriyle toplumsal evriminin bir tarih taslağını ortaya koymuştur. Söz konusu taslağını, 1941’de yazdığı, 1954’te gözden geçirdiği What Happened in History? (Türkçesi, elinizdeki “Tarihte Neler Oldu?”) ile “Antik Uygarlığın Doruğu”na dek getirmektedir. Childe’ın bu yapıtı, bir arkeoloji ve tarih klasiği olarak, yarım yüzyılı aşkın süredir basılıp çevrilegelmektedir. Türkçe çevirisinin bu baskısına, Childe’ın çizimlerle desteklenen “Araçların Öyküsü” de eklenmiş bulunmaktadır.