Satranç

Mirko Czentovic, on iki yaşında yetim kalınca iyiliksever bir rahibin himayesine girmiştir. Zekâsından şüphe duyulan ve önemsenmeyen bu çocuğun, tesadüf eseri bir satranç dehası olduğu ortaya çıkar. Ve Mirko yıllar sonra dünya satranç şampiyonu olarak karşımızdadır. New York’tan Buenos Aires’e gitmekte olan bir yolcu gemisinde; zengin bir adam, Mirko Czentovic’e ücreti karşılığında bir el satranç oynamayı önerir. Önce zengin adama, sonra hem izleyici hem oyuncu olarak katılan gemi sakinlerine karşı mücadele eden Mirko’nun yenilmezliği, Dr. B. sayesinde sarsılır. Dr. B. karşılaşmayı izlerken dayanamayıp oynayanlara karışınca, şampiyonla karşılaşması için teklif yapılır. Oysa Dr. B. “satranç zehirlenmesi” denilen bir semptomu atlatmıştır ve satranç oynaması yasaklanmıştır. Avusturyalı bir göçmen olan Dr. B., Gestapo tarafından esir edildiği günlere döner. Küçük bir odada günler, haftalar, aylar boyu esir tutulmuştur. Sorguya götürüldüğü bir gün rastlantı eseri ele geçirdiği küçük bir satranç kitabı sayesinde bu oyunun tüm inceliklerini öğrenmiştir. Önünde satranç tahtası veya taşları yoktur. Oyunu ilk başta tamamen kurgusal olarak zihninde, daha sonra boyadığı ekmek parçalarıyla ve çarşafında oluşturduğu karelerle oynar. Kişiliği de tıpkı satranç gibi iki zıt renk olmuş, kişilik bölünmesi yaşamaya başlamıştır. Serbest kalıp tedavi olduktan sonra bir daha satranç oynamaz Ta ki, o güne kadar. Stefan Zweig’ın muhteşem bir kurguyla kaleme aldığı bu “kısa roman” ya da “uzun öykü”sünü bir solukta okuyacaksınız.