Psikolojik Tefsirde Yöntem ve Problemler

Tefsir usûlünün yani Kur’an’ı anlama yöntemlerinin sistemleşmesi, Hz. Peygamberle birlikte başlamış ve günümüze kadar gelişme kaydederek hem içerik hem de ilâhî mesajı doğru anlamadaki arayışlar yönünden zenginleşmiştir. Kur’an tefsirinin genel anlama usûlünün / yöntemlerinin yanında, tefsirdeki yönelim tarzına göre özel anlama usulleri de geliştirmek mümkündür. Bu araştırma, Kur’an’a psikolojik yönelişe uygun olarak geliştirilen tefsir usûlünü yani Kur’an’ın anlama yöntemini konu edinmektedir. Bu nedenle de “psikolojik tefsirde ilke ve yöntemler” unvanını taşımaktadır. Psikolojik tefsirde usûl, iki boyutta incelenebilir. Birinci boyut, psikolojik tefsirde kaynak kullanımını, ikinci boyut ise psikolojik tefsire özgü anlama yöntemleridir. Bu araştırmada sadece psikolojik tefsirin uygulama sürecinde uyulması önerilen her türlü ilke ve yöntem ortaya konulmuştur. Psikolojik tefsire kaynaklık eden bilgi kaynakları bu başlık -psikolojik tefsirde yöntemler- altında ele alınmamıştır. Bu araştırmada psikolojik tefsirin problemleri iki ana başlık altında sunulacaktır. Bunların birincisi, Kur’an psikolojisiyle psikoloji bilimi arasındaki farkların ortaya konulmasıdır. İkinci problem ise psikolojik tefsirin / Kur’an psikolojisi çalışmalarının eleştiri konusu olabilecek noktalarının tespitidir. Tefsir disiplininde eleştiri geleneği erken dönemlerde başlamıştır. Rivâyet ve dirâyet tefsirlerinin eleştirileriyle başlayan tefsirde tenkit geleneği, gelişen bütün tefsir ekolleri için de geçerli olmuştur. Çağdaş bir tefsir ekolü hüviyeti kazanma istidadında olan psikolojik tefsir de bu eleştirilerden payına düşeni alacaktır.