Ortaçağ’da Yüksek Öğretim

Elinizdeki eser, bugün yükseköğretim denilen eğitim safhasının, modern dönem öncesi İslâm dünyasında ve Batı’da gelişimi üzerine yapılmış başlıca araştırmalarından biridir. İslâm eğitim düşüncesi ve tarihi alanındaki çalışmalarıyla haklı bir şöhret kazanan George Makdisi’nin bu eseri, klasik dönemin yükseköğretim anlayışı ve kurumları hakkında önemli tartışmaları gündeme getirmiş ve birçok yeni çalışmayı tetiklemiştir. Medresenin ortaya çıkışını, bu kurumun medrese öncesi ve medrese dışı eğitim kurumlarıyla ilişkisini, farklılık ve benzerliklerini canlı bir tasvirle ortaya koyan eser, medreseyi bir yandan düşünce tarihi ve hareketleriyle ilişkilendirirken bir yandan da onun vakıf kurumuyla ilişkisini ele almaktadır. Fıkıh mezheplerinin oluşum sürecinde fıkıh eğitiminin rolüne dikkat çeken eser, eğitim kurumları tarihi çerçevesinde konuyu ele almasına rağmen genelde İslâm hukuk tarihinin, özelde mezhepler arası ilişkilerin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Eserin bir diğer önemli katkısı, İslâm dünyası ile Hıristiyan Batı arasındaki etkileşimi eğitim tarihi üzerinden okumasıdır. Batı’daki yükseköğretim anlayışı ve kurumlarını, İslâm eğitim geleneği ve medrese ile karşılaştırmalı olarak inceleyen Makdisi, iki dünya arasında bu bağlamda gerçekleşen ilişkiye dair çarpıcı detaylar sunmakta, böylelikle üniversite tarihinin pek bilinmeyen bir yönüne ışık tutmaktadır. İslâm ve Batı eğitim tarihi ve kurumlarına dair burada dile getirilen iddiaların daha birçok tartışma ve açılıma zemin hazırlayacağından şüphe yoktur.