Kavgam

"Çağdaşlarının Hitler'e karşı yazdıkları, yasaklanmış, yakılmıştır; bu pek önemli değil. Kendi kitabının okunması, kendisini seçen halkın (okumasını bilseydi eğer) bu sözde kurtarıcının maskesini alaşağı etmesine yetecekti. Okumasını öğrenin. Clement Moreau'nun çizgileri bence bize bunu iletmektedir. "Kurtarıcılarınızın yazdıklarını okumasını öğrenin". Max Frisch "Hitler, Mussolini, vb. Gibi şahsiyetlerin elbette sadece dirisi işe yaramıyor. Bu tür "aşırı" şahsiyetler, onlar kadar "aşırı" olmayanların durumunu da meşrulaştırmaya yarıyor. Max Frish'in de ifade ettiği gibi, bazen bir sanatçının bir kaç çizgisi, binlerce sayfalık kitaptan daha çok şey anlatabiliyor. Binlerce yıldan beri süzülüp gelen bir özdeyişin de çok şeyi anlatması gibi. Clement Moreau'nun çizgileri de öyle. Moreau sadece Hitler'in yazdıklarını ilginç bir biçimle izleyip-özetlemekle kalmıyor, bir sanatçı üslubuyla asıl fotoğrafın gerçekte ne olduğu, nasıl 'okunması' gerektiğini de çok güzel anlatıyor. Bu çizgileri okuyup bitirdiğimde, kafamda "okumayı bilmek" diye bir kavram oluştu... Buradan şöyle bir çıkarsama da yapabiliriz: "nasıl okuduğunu söyle sana ne anladığını söyleyeyim". İnsanlık büyük adamlardan ve kurtarıcılardan kurtulmadıkça özgürlüğünü, insanlığını da yaşayamaz...". Fikret Başkaya