Kafkas Halk Destanları

Güneş’miş Satanay’ın atası, Ay’mış onu doğuran tatlı anası. Deniz Teyrisi kaçırmış onu Ay’dan, Su Jelmauz’muş (su ejderiymiş) onu Ay’dan kaçıranın adı. Ay da Güneş de onun için tutulmuş, Onun için titreyip sarsılırmış, Ay da Güneş de onun için esirgermiş yerden ışığını, Ağıtlarına yıldızlar toplanırmış. Ay ve Güneş yeryüzüne yüksek semalardan bakarlarmış Satanay’ın yerini sorarlarmış. Hâli nicedir nerededir bulamazlarmış, Jelmauz’a sormaya yeltenemezlermiş. Bir halkı tanımak, örf ve adetlerini anlamakta o halkın folkloru, atalarından kalan efsaneleri, şiirleri ve şarkıları önemli rol oynar. Kafkas folklor araştırmaları alanında yaptığı çalışmalarla tanınan Tanzilia Hadjieva tarafından derlenen Kafkas Halk Destanları, Kuzey Kafkasya’da yaşayan halkların örfüne, kültürüne ve manevi değerlerine ışık tutuyor. Eser, Kuzey Kafkasya halklarını ve özellikle Karaçay-Malkar milletinin manevi değerlerini aydınlatırken okuyucuyu da sürükleyici ve karmaşık bir dünyaya götürüyor. Eserde cesur, kudretli ve onurlu olmak gibi hasletleri kendilerinde barındıran Nartlar, örnek bir millet olarak anılıyor. Destanlarda Nartların da kıskançlık ve aç gözlülük gibi kötü duygulara kapıldığı, bu hislerden dolayı masumiyetlerini yitirdikleri ve bu yitimin de aralarında huzursuzluk tohumlarının yeşermesine sebep olduğu ele alınıyor. Kadim zamanların ve efsanelerin büyülü ve gizemli dünyasının kapısını aralayan elinizdeki bu eser aynı zamanda Kafkas halkları için de öz eleştiri ve ders niteliğinde mesajlar içeriyor. Yazar Hakkında: Tanzilia Hadjieva Aslen Kafkas kökenli olup SSCB döneminde Kazakistan’da doğdu. Kabardey-Balkar Cumhuriyeti Devlet Üniversitesi Filoloji Bölümünden mezun olduktan sonra 1975 yılında İMLİ RAN’da (A.M. Gorky Institute of World Literature of the Russian Academy of Sciences) lisansüstü eğitimine başladı. 1980 senesinde “Поэтика нартского эпоса карачаевцев и балкарцев” (Karaçay ve Balkar Nart Destanlarının Poetikası) başlıklı tezi ile doktora derecesini aldı. 1980–2004 seneleri arasında Karaçay–Balkar Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde araştırmacı olarak görev almıştır. Bu süreçte Karaçay ve Malkar halkları folklorunu konu alan şu çalışmaları derleyip yayımlamıştır: Nartlar, Karaçay-Malkarların Kahramanlık Destanı (Moskova 1994); Karaçay-Malkar Masalları, Efsaneleri ve Destanları (2 cilt, Nalçik 1998–2000) vd. 2005 senesinden beri Rusya Bilim Akademisi Dünya Edebiyatı Folklor Bölümünde araştırma başkanı olarak çalışmaktadır. Tanzilia Hadjieva, Karaçay-Malkar milletlerinin ve diğer Kafkas milletlerinin folklorunun araştırılması konusundaki katkılarından ötürü Rusya Federasyonu dostluk nişanı almıştır. Malkar Edebiyatı’nın önderlerinden Kazım Meçiev’in anısına 2010 senesinde düzenlenen 150. yıl dönümünde, Rusya Lermontov Komitesi’nin hatıra madalyası ile ödüllendirilmiştir.