Osmanlı’da Değişim ve Anayasal Rejim Sorunu

Osmanlı İmparatorluğu’nun son yüzyılı reformlar dönemidir. Bu reformların temel amacı, çokça belirtildiği gibi ordunun modernleştirilmesi olabilir ama 19. yüzyılın devlet adamı malî, adlî ve idarî alanda da bir bütün olarak modernleşmenin gereğini anlamıştı. 19. yüzyılın reformcuları Osmanlı tebaasının can ve mal güvenliği içinde, kanun ve nizam egemenliği altında yaşamasını istiyorlardı. Bir toplumda değişme başladığında bu değişim, öngörülen alanlar kadar, öngörülmeyen alanlara da sıçrar. Bu nedenle Avrupa uygarlığı orduda, maliyede, yönetimde olduğu gibi kültürde, edebiyatta, günlük yaşamda da Osmanlı toplumu için model oldu. Tanzimat dönemi, Osmanlı toplumunda yeni bir insan ortaya çıktığı devirdir. Prof. Dr. İlbey Ortaylı, değişim kurumlara şehirleşmeye, kültüre, aileye, günlük yaşama etkilerini, modernleşme sürecinin Osmanlı toplumundaki farklı yansımalarını işlediği Osmanlı'da Değişim ve Anayasal Rejim Sorunu adlı bu eserinin son bölümünde ise, 2. Abdülhamid devrinde Kanun-ı Esasi'nin ilanı ve ilk Osmanlı parlamentosunun açılmasıyla başlayan anayasal rejim sürecini farklı yönleri ve arka planıyla birlikte ele alıyor.