Çerkez Şahanı Ethem

Çerkez Ethem ve kuvvetlerinin, Kurtuluş Savaşı’nın başlarında, düzenli ordu birlikleri kurulmadan önce, yurt savunmasına önemli katkıları olduğu tartışmasız bir gerçektir. Onun, Yunan orduları karşısındaki başarıları geçici olmuşsa da, Ahmet Anzavur kuvvetlerini yenmek ve dağıtmak; İstanbul’dan gelen Halife Ordusu birliklerini vurmak ve geri çevirmek; Düzce, Bolu ve Adapazarı, daha sonra Yozgat Çapanoğulları isyanlarını bastırarak Ankara’yı ve Büyük Millet Meclisini büyük tehlikelerden korumak gibi çaba ve başarıları vurgulanması gereken önemli tarihsel olgulardır. Çerkez Ethem’in nasıl çıkmaz bir yola sürüklendiğini anlamak için dönemin tarihsel belgelerini nesnel bir anlayışla değerlendirmek gerekmektedir. Özellikle bu tarihsel belgelerde, düzenli askerî birliklerin kurulması sırasında, Batı Cephesi Komutanı İsmet (İnönü) Bey’in katı ve sert, tutum ve davranışlarının Çerkez Ethem’i nasıl bir sona doğru itmekte olduğu görülmektedir. Mustafa Kemal Paşa’nın daha geniş hoşgörüsü, İsmet Bey’in uzlaşıcı tutum ve davranışı, Çerkez Ethem’i Kurtuluş Savaşımızın seçkin kahramanlarından biri yapabilirdi. Böyle bir durum ve konum, ki açıkça görülmektedir, Çerkez Ethem için istenmemiş, kaçınılmaz sona adım adım itilmiştir. Tarihsel belgelerde bu ikinci olasılık daha ağır basmaktadır.